Hallo allemaal,
Het zal maar weinigen ontgaan zijn: deze week verscheen Knife van Salman Rushdie, zijn relaas over de aanslag die anderhalf jaar geleden op hem werd gepleegd, en de nasleep daarvan.
Simon van Zuylen-Wood van New York Magazine bezocht de boekpresentatie van Knife en citeert onder meer Gay Talese over Rushdie: “The guy refuses, whether you like it or not, to hide. Right? This fucking party tonight personifies his recklessness, his beautiful recklessness.”
Sarah Lyall interviewde de schrijver voor The New York Times.
“Language can be that kind of knife, the thing that cuts through to the truth,” Rushdie said. “I wanted to use the power of literature — not just in my writing, but in literature in general, to reply to this attack.”
Hier een recensie uit diezelfde New York Times.
En nu ga ik snel zélf Rushdie’s nieuwe boek lezen, voor ik er verder iets over zeg, want als de hele rel rond zijn roman The Satanic Verses uit 1988 ons iets geleerd heeft, dan is het dat het grote kwaad schuilt in oordelen over een boek zonder dat je het zelf hebt gelezen.
Dat kan dodelijk zijn — of op z’n minst levensgevaarlijk.
Gevallen, gesprongen, geduwd?
Afgelopen week zag ik de film Anatomy of a Fall (Anatomie d'une chute) van de Franse regisseur Justine Triet. Ultrakort: man wordt dood gevonden naast het chalet in de Franse Alpen waar hij met zijn gezin woont. Gevallen, gesprongen, geduwd? Hoofdverdachte is zijn echtgenote. De enige die als getuige zou kunnen optreden is hun 11-jarige, visueel gehandicapte zoontje.
Wat zich daarna ontvouwt is een verwarrend maar meeslepend én ontluisterend rechtbankdrama.
Er zijn twee redenen waarom ik er op deze plek over begin.
Ten eerste: de vrouw en de man om wie het gaat zijn allebei schrijvers. Dat levert in films vaak een kolderieke bak clichés op, maar in Anatomy of a Fall worden die clichés zelf op de hak genomen: interviewers en hun gemakzuchtige vragen; lezers — in dit geval nota bene een Officier van Justitie — die maar al te makkelijk het verschil negeren tussen fictie en autobiografie; en het zelfbedrog van de schrijver die niet tot schrijven komt.
De tweede reden is dat de film zélf fantastisch is geschreven.
Verwacht geen rechtbankdrama met grootse wendingen en schokkende onthullingen. Het knappe is dat alle belangrijke elementen aan het begin van de film al in positie worden gebracht, en dat de rest van het verhaal gaat over de ruimtes daartussen: onzekerheden, interpretaties, ambiguïteiten — en de onbetrouwbaarheid van het menselijk geheugen.
Hoogtepunt van de film, vind ik, is een lange, lange dialoog, in flashback, tussen het slachtoffer, de man, en de hoofdverdachte, zijn vrouw.
Die is echt subliem geschreven, een Anatomie van de Ruzie.
Het heen en weer ketsen. Hoe beide partijen niet bereiken wat ze willen in het gesprek. Hoe ze dan hun toevlucht nemen tot moddergooien: het verleden erbij slepen, elkaar vernederen.
Hoe dat natuurlijk allemaal averechts werkt. En hoe de pogingen controle te krijgen uiteindelijk uitmonden in het verliezen van controle, in de ultieme uiting van onmacht: geweld.
Bijzonder is ook de rol die muziek speelt in deze film.
Er zijn drie stukken die telkens terugkeren. Een veel te hard gedraaide steelband-cover van 50 Cent’s “P.I.M.P.”. Het zoontje dat Albéniz’ “Asturias” op de piano oefent, inclusief fouten, tot gekmakens toe. En een bijna teder gedeconstrueerde reeks uitvoeringen van Chopins Prélude No. 4.
Drie stukken, telkens herhaald. Dat werkt, bijna zonder dat je er erg in hebt, hevig op je gemoed.
Wat je daar op technisch vlak uit kunt concluderen, is dat regisseur Justine Triet een minimalist is. Dat zie je ook aan het beperkte aantal decors en het beperkte aantal kerngebeurtenissen die telkens vanuit een andere hoek belicht en geanalyseerd worden.
Kortom, voor een schrijver valt er veel te beleven aan deze film.
Geen pleaser. Wel prachtig.
Anatomy of a Fall is te streamen via o.m. Apple TV, Amazon Prime en Pathé Thuis.
Dat was het voor deze week!
Zoals altijd help ik je er graag aan herinneren dat deze nieuwsbrief geen AI-product is, maar een door mensenhanden (de mijne!) in elkaar gezet werk van liefde. Ik stel het enorm op prijs als je me bij dat werk wil ondersteunen — via een donatie, of door over te schakelen op een ‘premium’ abonnement. Dan krijg je voor €5,- per maand toegang tot het hele archief én de schrijfcursus “Een verhaal in 10 weken”.
Tot volgende keer!
Jamal