Hallo allemaal,
Hier is een overzicht van wat me de afgelopen week is opgevallen in het nieuws over lezen en schrijven. Er zijn doden te betreuren, er valt wat te leren van jong leven, de duistere vraag naar het voortbestaan van de redacteur moet worden geëxploreerd, en er is ruimte voor schoonheid — want wat is eigenlijk een cwitha?
Zoals altijd help ik je er graag aan herinneren dat deze nieuwsbrief geen AI-product is, maar een door mensenhanden (de mijne!) in elkaar gezet werk van liefde. Ik stel het enorm op prijs als je me bij dat werk wil ondersteunen — via een donatie, of door over te schakelen op een ‘premium’ abonnement. Dan krijg je voor €5,- per maand toegang tot het hele archief én de schrijfcursus “Een verhaal in 10 weken”.
1. AGORA
Wat kunnen kinderen je leren over het vertellen van een goed verhaal? Nogal belangrijke lessen, zo blijkt, het soort lessen dat je ook vindt in gecompliceerde boeken over verhaalstructuren, plotvorming, the hero's journey en weet ik wat nog meer allemaal.
Soms is het heel simpel, zoals auteur Mark Cecil vaststelt na jaren verhaaltjes-voor-het-slapen-gaan vertellen aan zijn kinderen:
Action, Goals, Obstacles, Resolution, Again (AGORA). At its heart, storytelling is pretty simple: begin with a character actively headed toward some goal. Then, throw an obstacle in their way. Then, have them deal with that obstacle, either through victory, defeat, or avoidance. Once the character comes to the end of that cycle, it repeats, with more actions toward goals with obstacles in the way. Other writers I know sometimes protest this formulation, saying that characters don’t need to want anything, or have goals, or face obstacles, or that the story doesn’t need a clear resolution. But I’ve found the safest bet is the ancient recipe. Meals need protein to be satisfying. AGORA is protein for storytellers.
Lees hier meer van Cecil’s inzichten.
2. Maryse Condé (1934-2024)
In 2018 ontstond rond de Zweedse Academie, die bepaalt welke schrijver de Nobelprijs voor Literatuur ontvangt, een fiks #MeToo-schandaal. Dat jaar werd de Nobelprijs voor Literatuur niet uitgereikt. (Een jaar later kreeg Olga Tokarczuk de prijs voor 2018 alsnog toegekend.)
In de ontstane leemte vormde een groep Zweedse intellectuelen de “Nieuwe Academie” en reikte een alternatieve Nobelprijs uit.
De laureaat? Maryse Condé.
Condé was misschien wel een te grote rebel om voor de échte Nobelprijs in aanmerking te komen, maar deze protestprijs had ze toch maar mooi binnen.
Ze overleed afgelopen maandag op 90-jarige leeftijd.
3. John Barth (1930-2024)
Nog een literaire grootheid — zij het minder bekend — verruilde deze week planeet aarde voor de eeuwige jachtvelden van de schrijverij: John Barth, 93 jaar oud.
Aan zijn postmoderne meesterwerkje ‘Lost in the Funhouse’ wijdde ik eens een hele aflevering van Schrijven met Ouariachi, waarin ik ook uit de doeken doe wat de betekenis van dat experimentele korte verhaal is geweest voor mijn roman Een honger.
Meer over John Barth lees je in het interview dat The Paris Review hem afnam voor die prachtreeks ‘The Art of Fiction’.
4. Cwitha
In de podcast van de London Review of Books was Mary Wellesley te gast. Zij schreef voor de LRB een stuk over het boek Mother Tongue: The surprising history of women's words, van Jenni Nuttall.
Volgens de aankondiging:
From the dawn of Old English to the present day, Dr Jenni Nuttall guides readers through the evolution of words we have used to describe women and the experiences they might share including menstruation, sexuality, the consequences of male violence, childbirth, paid and unpaid work. Along the way, she argues that as women have made slow progress towards equality, we've lost some of the most eloquent parts of our vocabulary for our lives.
Een en ander leidt tot een vrolijk gesprek over de hedendaagse zoektocht naar seksuele terminologie die niet obsceen is én niet medisch-wetenschappelijk van aard.
Over hoe mensen vaak hun toevlucht nemen tot latinismen, zoals 'genitaliën' (Wellesley: “That word ‘genitals’, I always find it odd that it’s in the plural, as though there are several.”).
En over hoe daar in vroeger tijden een stuk lichtzinniger mee werd omgesprongen. En fraaier. Wat te denken, bijvoorbeeld, van het prachtige Oudengelse woord cwitha — toch een stuk fraaier dan het botte ‘kut’ of het steriele ‘vagina’.
Een aanrader voor schrijvers die graag hun woorden zorgvuldig én vrijzinnig kiezen.
Hier de podcast, en hier het stuk van Wellesley.
5. Het einde van de redacteur?
Schrijver Sean Thomas legde het manuscript van zijn nieuwe roman voor aan Google's nieuwe AI-programma, Gemini 1.5 Pro, met de vraag om redactioneel commentaar.
Binnen 20 seconden spuugde Gemini een reactie uit.
De intelligentie van die kritiek — inhoudelijk goed onderbouwd, positief en negatief commentaar, suggesties voor verbetering — is verbijsterend en huiveringwekkend.
Zoals Thomas schrijft:
What makes this critique particularly striking to me is its similarity to the critique my professional editor has already given me, down to minor details. And where it differs, Gemini is arguably a tad better – sharper and clearer. And my real human editor is absolutely brilliant, one of the best in the business, renowned in the industry. So this is an AI doing the job of a super-skilled professional editor with many years of experience, and doing it in 20 seconds, and on demand. The implications are profound and disturbing.
Ik heb werkelijk waar geen flauw idee meer waar mijn vakgebied zich over pakweg vijf jaar bevindt.
Misschien is het klaar.
Heeft iemand nog een gezellige huisslaaf nodig? Eentje die best lekker kan koken, die een aanstekelijke lach heeft, die over een bronzen voorleesstem en over vrij aardige orale-sekstechnieken beschikt, en die nog weet hoe je met een vulpen op ouderwets papier schrijft — voor het geval de AI-stroom een keertje uitvalt?
Het spijt me, lieve lezers, dat ik jullie niet met wat hoopvollere berichten het weekend in kan bonjouren.
Dit is wat het is. Vooralsnog schrijf ik deze nieuwsbrief met de hand, zonder gebruik van AI. Wil je me daarbij steunen, zolang het nog nodig is, dan stel ik een donatie zeer op prijs. Je kunt ook overschakelen op een ‘premium’ abonnement. Dan krijg je voor €5,- per maand (of een voordelige €50,- per jaar) toegang tot het hele archief én de schrijfcursus “Een verhaal in 10 weken”.
Tot volgende week!
Jamal