Hallo lezer,
Hier is een overzicht van wat me de afgelopen weken is opgevallen in het nieuws over lezen en schrijven.
Inhoud
Creatief schrijven bij de CIA
“The library is the archive of the human soul”
Proust is grappig
Cultuurhaat
Waar blijft dat Gouden Kalf voor Telefoon voor meneer Mulisch?
Deze nieuwsbrief is geen AI-product, maar een door mensenhanden (de mijne) in elkaar gezet werk van liefde. Ik stel het enorm op prijs als je me daarbij wilt ondersteunen — via een donatie, of door over te schakelen op een ‘premium’ abonnement. Dan krijg je voor €5,- per maand (of een voordelige €50,- per jaar) toegang tot het hele archief én de schrijfcursus “Een verhaal in 10 weken”.
Creatief schrijven bij de CIA
De Zweeds-Amerikaanse schrijver Johannes Lichtman kreeg via via een verzoek om te komen spreken voor het creatief-schrijvenclubje van de CIA. “Invisible Ink” heet het gezelschap. Dat is op zichzelf al grappig, en ik moest ook lachen om de constatering dat niemand van de aanwezigen aan een spy novel werkt.
Maar het grappigst zijn Lichtmans beschrijvingen van de bizarre wereld die het hoofdkantoor van de CIA is. “It turned out that, like in many bureaucracies, the individual parts that made up the CIA were siloed, and there was no point in arguing about logical contradictions.”
In het gebouw blijkt zich een interessant museumpje te bevinden, en ook een gift shop — maar voor wie eigenlijk? “Given that almost no one’s allowed inside Langley and the people who work for the CIA aren’t supposed to advertise it, it was, like with the museum, a bit of a mystery who the gift shop was for.”
Lees Lichtmans reportage voor The Paris Review hier.
“The library is the archive of the human soul”
Ook dit is oorlog: het slachten van schrijvers. Naar aanleiding van de dood van schrijver Refaat Alareer, begin december in Gaza, sprak The Guardian met de vooraanstaande Palestijnse dichter Najwan Darwish.
Wat betekent het als een overheerser probeert je uitingen te onderdrukken, uit te wissen?
“In the past, Israel dressed up their approach with makeup, so to speak – they wanted things to look good, have a good appearance, commit these crimes against Palestinians in a sort of proper way. Now, they have a green light from the United States government and from European democratic governments. They can kill as many people as they want. It makes you see the hypocrisy of these western democracies that speak of a commitment to human rights.”
Ja, ook Nederland steunt Israël nog altijd onvoorwaardelijk. En ook in Nederland hebben we onze mond altijd weer vol van vrijheid. Vrijheid van meningsuiting!
Wat is dat ideaal waard als je je schouders ophaalt over de vrijheid van mensen die, op een paar uur vliegen hiervandaan, vernietigd worden?
Darwish: “Of course, as a writer, if you do not really care about the fate of other humans or the injustices of the world, I question what kind of writer you really are.”
Dat zinnetje zal nog lang in mijn hoofd blijven rondspoken — hopelijk ook in het jouwe, lezer.
Het aangrijpende interview met Darwish lees je hier.
Proust is grappig
In de London Review of Books-podcast is Michael Wood te gast, schrijver van onder meer het vermakelijke boek The Magician's Doubts: Nabokov and the risks of fiction.
Wood komt praten over enkele nieuwe Proust-vertalingen.
Een gesprek onder meer over wat een vertaling eigenlijk moet doen: zo natuurlijk mogelijk klinken in de doeltaal? Of juist zoveel mogelijk ‘vreemdheid’ behouden, zodat de lezer geen moment vergeet een vertaling te lezen?
En waarom lijken mensen steeds maar weer te vergeten dat Proust grappig is? Is het omdat we denken dat grote literatuur serieus moet zijn?
(Hoe komen we toch aan dat bizarre idee? Alle grote literatuur is grappig, omdat het wegtrekken van de sluiers der betamelijkheid — dat doet grote literatuur — per definitie grappig is. Alsof je per ongeluk getuige bent van iets wat je niet mag zien.)
Luisteren naar de London Review of Books-podcast doe je hier.
Cultuurhaat
Ik citeer de NOS:
Het Taalmuseum in Leiden houdt op te bestaan. Dat maakte directeur Fresco Sam-Sin bekend in het NPO Radio 1-programma De Taalstaat. Het museum heeft geldproblemen. Het is het tweede museum in een week tijd dat dichtgaat.
Dat andere museum is het Louis Couperus Museum in Den Haag. Ook dicht vanwege geldgebrek.
De koopman heeft de dominee definitief de tent uit gevochten.
We zeggen ons zorgen te maken over de rap achteruitgaande leesvaardigheid van Nederlandse jongeren, maar het zijn de volwassenen die de taal, de literatuur, de cultuur bij het grofvuil zetten.
We leven in een land waar populisten groot worden door angst te zaaien voor de bedreiging van onze cultuur — door migranten natuurlijk.
Maar de grootste bedreiging voor onze cultuur is onze eigen Nederlandse cultuurhaat.
Waar blijft dat Gouden Kalf voor Telefoon voor meneer Mulisch?
Ik zag een aankondiging van de docudrama-serie Feud: Capote vs. the Swans. En ik dacht: wéér een dramatisering van Truman Capote’s leven? We hadden al Capote uit 2005 en Infamous uit 2006. En nu dus Feud — een stevige score voor een schrijver die zelf toch bepaald niet uitblonk in productiviteit, hij viel zelfs min of meer stil na het succes van In Cold Blood.
Maar Amerikanen zijn nu eenmaal dol op hun schrijvers.
Er zijn films gemaakt over Mark Twain, over Edgar Allan Poe, Emily Dickinson, F. Scott Fitzgerald, Shirley Jackson, Sylvia Plath en Ted Hughes, Dorothy Parker, Hunter S. Thompson, Ayn Rand, Charles Bukowski, Henry Miller en Anais Nin, over de Beat Generation, over David Foster Wallace…
En denk niet dat Amerikaanse schrijvers zo bijzonder en uniek zijn dat alleen zij het onderwerp van biografische films worden. Over de grote Russen zijn films gemaakt: The Gambler uit 1997 (over Dostojewski), The Last Station uit 2009 (over Tolstoj), Anton Tchékhov 1890 (2015).
De Fransen kunnen er ook wat van. Er bestaan verschillende films over Markies de Sade, net als over Molière en natuurlijk het populaire filosofenkoppel Jean-Paul Sartre en Simone de Beauvoir. Over Proust. Over Arthur Rimbaud en Paul Verlaine. Over Colette, over Céline.
En dan al die vermaarde Britse literatoren!
Alleen al Oscar Wilde wist te inspireren tot een waaier aan biopics. Weinig blijkt ook zo tot de verbeelding te spreken als het illustere gezelschap van Lord Byron, Percy Shelley en Mary Shelley: Gothic (1986) gaat erover, net als Remando al viento (1988), Haunted Summer (1988) en Mary Shelley (2017) — je kunt erop promoveren, waarschijnlijk heeft iemand dat al gedaan.
Goh, ja, en dan heb je natuurlijk nog Charles Dickens, John Keats, Jane Austen, de Brontë-zusters, Agatha Christie, C.S. Lewis, Virginia Woolf, D.H. Lawrence, Tolkien — allemaal filmonderwerpen.
Goed. Zo kunnen we de wereld rondreizen, maar je raadt al waar dit heengaat, toch?
Hoe zit het met Nederland?
Aan boekverfilmingen geen gebrek (aan filmmakers met eigen ideeën voor verhalen des te meer, blijkbaar), maar films óver schrijvers?
Uiteraard is het dagboek van Anne Frank verfilmd, maar dan hebben we het over de auteur van één boek, die bekend werd juist doordat haar leven en daarmee haar schrijverscarrière zo vroegtijdig en wreed beëindigd werd.
Is er meer?
Er is een rarigheidje, namelijk een Nederlandse film over een Zuid-Afrikaanse dichteres (Ingrid Jonker) die weliswaar Afrikaans sprak en schreef, maar de film is in het Engels (ik heb het over Black Butterflies uit 2011, geregisseerd door Paula van der Oest, met Carice van Houten in de rol van Jonker).
Maar een Nederlandse film over een Nederlandse schrijver?
Ondanks al mijn gespeur ben ik er slechts eentje tegengekomen. Belle van Zuylen – Madame de Charrière uit 1993, geregisseerd door Digna Sinke.
Maar ja. Belle van Zuylen schreef in het Frans…
Waar is toch die snijdende biopic over de laatste dagen van Willem Frederik Hermans (De Laatste Roker)? Waarom waagt geen regisseur zich aan Hella? Waarom draait Het Ezelsproces niet in de filmhuizen? Waar blijft dat Gouden Kalf voor Telefoon voor meneer Mulisch?
Vooruit: de tv-serie I.M., naar de roman van Connie Palmen. Verder kom ik niet.
Mocht ik toch een film over het hoofd hebben gezien, dan hoor ik het graag (documentaires tel ik niet mee).
Maar ik vrees dat het op dat gebied even stil blijft als in het inmiddels gesloten Louis Couperus Museum.
Dat was het voor deze week!
Deze nieuwsbrief is geen AI-product, maar een door mensenhanden (de mijne) in elkaar gezet werk van liefde. Ik stel het enorm op prijs als je me daarbij wilt ondersteunen — via een donatie, of door over te schakelen op een ‘premium’ abonnement. Dan krijg je voor €5,- per maand (of een voordelige €50,- per jaar) toegang tot het hele archief én de schrijfcursus “Een verhaal in 10 weken”.
Mijn dank is groot!
Tot volgende week,
Jamal
Bavo Dhooge schreef een dik boek over schrijvers in films (die dus bijna nooit schrijvend in beeld zijn), hij noemt er 800 en ziet 20 archetypes. Zou ook een leuke discussie zijn op Film by the Sea, waar blijven de Nederlandse en Vlaamse films over onze schrijvers?
https://boekenoverboeken.com/bavo-dhooge-over-films-met-schrijvers-in-de-hoofdrol/
Dank voor de nieuwsbrief!