Boekenjagers, Jeanette Winterson over AI, en Lanoye doet Claus
Schrijven met Ouariachi #41
Dag lezers,
Ik mag op deze mooie zondag zo’n honderd nieuwe abonnees verwelkomen, vermoedelijk naar aanleiding van het interview met mij dat dit weekend in de Vlaamse krant De Morgen stond.
Hallo allemaal, fijn dat jullie er zijn!
Vandaag biedt deze nieuwsbrief een overzicht van wat me de afgelopen week is opgevallen in het nieuws over lezen en schrijven.
Maar geregeld neemt Schrijven met Ouariachi ook andere vormen aan. Zo schrijf ik essays waarin ik literair werk van bewonderde auteurs analyseer. Over het verhaal ‘Salvador’ bijvoorbeeld, van Lauren Groff, over On Chesil Beach van Ian McEwan, ‘De moord op Margaret Thatcher’ van Hilary Mantel of De dingen die we verloren in het vuur van Mariana Enriquez.
Op andere momenten concentreer ik me op een bepaalde literaire techniek, zoals de methode die ik ‘lijfelijk schrijven’ noem, of ik geef een kijkje achter de schermen van mijn eigen schrijverij, bijvoorbeeld over de scène-opbouw in Herfstdraad.
En dan is er nog de cursus “Een verhaal in 10 weken”: 70 opeenvolgende teksten die je helpen zélf een verhaal te schrijven, met uiteenzettingen over een hele reeks technieken die je daarbij kunt gebruiken.
De cursus is, net als sommige stukken uit het archief, toegankelijk als je een betaald abonnement op deze nieuwsbrief neemt, voor € 5,- per maand, of een voordelige € 50,- per jaar.
Genoeg introductie nu! Het is tijd voor mijn selectie van nieuws over lezen en schrijven.
Blikseminterviewtjes
Aanstaande woensdag worden in New York de prestigieuze National Book Awards uitgereikt, in de categorieën fictie, non-fictie, poëzie, vertaalde literatuur (met onder de genomineerden Astrid Roemer) en “young people’s literature”.
LitHub presenteert blikseminterviewtjes met bijna alle genomineerden.
Niet hoofdzakelijk mannen
The Guardian vroeg een aantal prominente schrijvers om hun gedachten te laten gaan over AI. Dat leidt soms tot voor de hand liggende (maar daarom niet minder terechte) zorgen over de toekomst van de schrijverij. Bernardine Evaristo stelt over AI: “It is an impressive beast, but one that needs to be tamed.”
Bij de critici is een terugkerend punt dat AI weliswaar steeds beter wordt in het produceren van natuurgetrouwe fictie, maar dat het niet in staat is van de formules af te wijken.
Adam Roberts mijmert over de aard van wat AI zoal produceert. Dat heeft veel weg van een eerste versie-tekst waarbij, tijdens het schrijven, een collectief onderbewuste de vrije hand lijkt te hebben gekregen. Misschien, meent Roberts, zal AI ooit werkelijk waardevol proza leren schrijven: als het leert om ook de ‘bewuste’ processen van het redigeren en herschrijven toe te passen.
“If we add in that, then the finished product really will be indistinguishable from the stuff human writers produce. Then I can retire.”
Jeanette Winterson is blij met AI. Ze is niet bepaald enthousiast over hoe de mens zich in de loop der geschiedenis ontwikkeld heeft. Transhumanisme is voor haar geen angstbeeld — maar wat vertel je AI over wie de mens is of hoe de mens zou moeten zijn? Laten de mensen die AI inhoud geven, niet hoofdzakelijk mannen zijn, hoopt Winterson, want “the world is not made up of mainly men”.
Haar conclusie: “This could be the start of a true non-binary, non race-based, faith-wars-irrelevant world, where we humans could realise how trivial are our divisions and discriminations.”
Lekker wel, zo’n optimistisch geluid.
Ook Stephen Marche, wiens roman Death of an Author voor 95% door AI werd geschreven, is optimistisch. Als je de vele herhaaloefeningen in bijvoorbeeld de filmwereld ziet — “Every last one of the top 10 grossing films last year were sequels or reboots” — zijn nieuwe vormen van creativiteit juist enorm welkom. Marche (of misschien zijn AI-programma) schrijft:
AI art is new. The formulas that strangle creativity don’t exist yet. AI art hasn’t been converted into a set of user-driven algorithms. There are no gatekeepers. There are no gates. The garden hasn’t been built yet. We are at the very beginning. The glimpses we see of its possibilities are just glimpses.
Geen killere vorst
In een tijd waarin er zoveel haat door onze maatschappij raast, gevoed door een oorlog hier niet ver vandaan, is het goed om de liefde te blijven vieren.
Hier een registratie uit 2009 — deel 1, deel 2 — van Tom Lanoye die het majestueuze “Nu nog” van Hugo Claus voordraagt. En hoewel het een relaas is van “heteroseksuele ellende” (dixit Lanoye), is alleen vurige liefde in staat een mens tot zo’n tekst te inspireren.
Nu nog hoe zij beefde van vermoeidheid en fluisterde:
‘Waarom doe je dit? Ik laat je nooit meer los, mijn koning.’
Er was geen killere vorst dan ik en overmoedig
liet ik haar zien hoe de Koning traande uit zijn éne oog.
(Dit citaat gebruikte ik overigens als motto voor het openingshoofdstuk van mijn roman 25.)
Rentrée
Het najaar is al een eind op dreef, maar de Nederlandse Boekengids komt alsnog met een overzicht van de ‘rentrée littéraire’, door Manet van Montfrans en Marjolein Corjanus.
We kunnen onder meer verwachten: nieuw werk van Jonathan Littell, die samen met fotograaf Antoine D’Agata door Oekraïne reisde en daar een boek over maakte. Het tweetal bezocht plaatsen “die een belangrijke historische betekenis hebben, maar waar soms niets meer te zien is, waar alles (zorgvuldig) is weggeveegd”.
Ook nieuw werk van onder anderen Patrick Modiano, Akira Mizubayashi en Amélie Nothomb — en nog veel meer. Mijn Frans is helaas te beperkt voor het zware werk, dus ik hoop maar dat vertalers Frans-Nederlands hard aan de slag gaan!
Boekenjagers
Een essay van Walter Stephens, auteur van How Writing Made Us Human: 3000 BCE to Now. Stephens schrijft over de geschiedenis van het schrijven zelf, en ook over hoe er in de loop der eeuwen tegen het schrijven is aangekeken.
Een ‘emotional history’, als het ware. Over verloren boeken en bibliotheken, verloren gewaande maar alsnog teruggevonden boeken, over schandaalboeken, heilige boeken, verboden en vernietigde boeken, vervalsingen en denkbeeldige boeken.
En over boekenjagers:
Many recoveries of lost works have been owed to random good fortune, but just as frequently they were the result of deliberate searches. The figure of the Bookhunter, an Indiana Jones who traces clues and braves danger to recover priceless written treasure, was already present in ancient Egyptian myth.
Tja. Tegenwoordig downloaden we, na twee minuten googelen, gewoon een pdf-je. Wel handig. Niet romantisch.
Dat was het voor deze week!
Ik kan je hulp bij het maken van deze nieuwsbrief goed gebruiken. Je kunt bijvoorbeeld een donatie doen of overschakelen op een ‘premium’ abonnement: dan krijg je voor €5,- per maand (of een voordelige €50,- per jaar) toegang tot het hele archief én de schrijfcursus “Een verhaal in 10 weken”.
Zoom-consult
Schrijf je zelf en wil je graag eens van gedachten wisselen over waar je mee bezig bent? Of heb je behoefte aan concreet, literair-technisch advies? Overweeg dan “Zoomen met Ouariachi”, een Zoom-consult waarbij je mij 45 minuten lang alles kunt vragen over je eigen schrijfpraktijk. Meer informatie vind je hier.
Tot volgende week!
Jamal Ouariachi
Dank voor het delen van die voordracht van Lanoye. Wat een gedicht!